ความเป็นมา
รางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน “นิติศาสตร์เพื่อสังคม” กำเนิดขึ้นจากความตั้งใจของศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ผู้ก่อตั้งและคณบดีคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งได้มอบเงินจำนวน 1,000,000.00 บาท แก่คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เนื่องในมงคลวาระฉลองอายุ 7 รอบนักษัตร 10 มีนาคม 2561
โดยแสดงเจตจำนงให้คณะจัดตั้งกองทุนเกี่ยวกับ “นิติศาสตร์เพื่อสังคม” ตามปณิธานที่ยึดมั่นตลอดมา คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงได้ตั้งเป็น เงินทุนรางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน “นิติศาสตร์เพื่อสังคม” เพื่อประกาศเกียรติคุณและเป็นกำลังใจแก่บุคคลผู้กอปรคุณูปการด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคม ซึ่งสมควรได้รับยกย่องเชิดชูเกียรติ เป็นแบบอย่างอันดีงามในวงวิชาการ วงวิชาชีพนิติศาสตร์ และสาธารณชนสืบไป ตลอดจนเพื่อสนับสนุนโครงการของนิสิตคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งดำเนินงานด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคม เป็นการปลูกฝังคุณลักษณะอันดีงามและสร้างแรงบันดาลใจให้แก่เยาวชนของชาติ กำหนดการมอบรางวัลในราวเดือนมีนาคมของทุกปี โดยแบ่งผู้ได้รับรางวัลออกเป็นสองประเภท คือ ประเภทบุคคล และประเภทโครงการของนิสิต คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยผู้ที่ได้รับรางวัลประเภทบุคคลทั่วไปจะได้รับเงินรางวัล 84,000.00 บาท พร้อมประติมากรรมเกียรติยศจารึกลายพระหัตถ์ เจ้าพระคุณ สมเด็จพระสังฆราช ส่วนผู้ที่ได้รับรางวัลประเภทโครงการของนิสิตคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จะได้รับเงินรางวัล 84,000.00 บาท สำหรับเป็นทุนดำเนินโครงการระยะต่อเนื่องต่อไป
พระกรุณาธิคุณ ในเจ้าพระคุณสมเด็จพระสังฆราช
เพื่อเป็นคติธรรมและเป็นเกียรติยศ สำหรับผู้ได้รับรางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน “นิติศาสตร์เพื่อสังคม” ศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ได้นำความกราบทูลเจ้าพระคุณสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อมพรมหาเถร) สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม เพื่อขอประทานพระภาษิตสำหรับจารึกบนรางวัลดังกล่าว เจ้าพระคุณ สมเด็จพระสังฆราช ทรงพระกรุณาประทานลายพระหัตถ์พรภาษิตประจำรางวัลนี้ว่า “สนโต สตตหิเต รตา คนดีย่อมยินดีในการเกื้อกูลผู้อื่น” นับเป็นพระกรุณาคุณล้นพ้นหาที่สุดมิได้
ประติมากรรมเกียรติยศ
โดยเหตุที่รางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน “นิติศาสตร์เพื่อสังคม” เป็นรางวัลที่จะมอบแก่บุคคลผู้กอปรคุณูปการด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคม รองศาสตราจารย์วรวุธ สุธีวีระขจร ผู้ออกแบบจึงได้ถ่ายทอดแนวคิดที่จะนำเสนอประติมากรรมเกียรติยศ ซึ่งจะจำลองมอบให้แก่ผู้ได้รับรางวัล ให้สื่อถึงความสง่างามของวิถีแห่งการใช้ “นิติธรรม” อย่าง “ยุติธรรม” ด้วย “สันติธรรม” โดยนำเสนอหลักการที่กล่าวข้างต้น ผ่านความสมดุล ความสง่างาม แต่แฝงความอ่อนโยนแบบไทย โดยประติมากรรมเกียรติยศนี้ ประกอบด้วยสามส่วนสำคัญซึ่งสื่อความหมายหลัก ได้แก่
อุณาโลม ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ที่สื่อความหมายและภูมิหลังอันเกี่ยวเนื่อง ทั้งยังสื่อถึงนามของศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ด้วย ในส่วนเปลวยอดของอุณาโลม มี 7 ชั้น สื่อถึงอายุ 7 รอบนักษัตรของศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ อันเป็นปีอายุที่ได้ริเริ่มรางวัลนี้ขึ้น
เหรียญทองคำแท้ รูปสี่เหลี่ยนจตุรัส ขนาด 7×7 ซม. ด้านหน้าเป็นรูปตราชู สื่อถึงความยุติธรรม และความเท่าเทียม ด้านหลังเป็นลายมือชื่อ ศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน
ฐาน เป็นฐานสามเหลี่ยม สื่อถึงความเท่าเทียม การค้ำจุนกัน และการแยกกันมิได้ของหลักการสามประการ อันเป็นหลักการที่ศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ยึดมั่น และได้จารึกไว้ที่ฐานของประติมากรรม ก็คือ “นิติธรรม” “ยุติธรรม” และ “สันติธรรม” โดยประการสำคัญที่ฐานประติมากรรมได้จารึกคติธรรมที่ เจ้าพระคุณ สมเด็จพระสังฆราช ประทานไว้ด้วย
ประติมากรรมเกียรติยศนี้ นายต่อพงศ์ เชยชม เป็นผู้ปั้นต้นแบบสามมิติ
รางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน ‘นิติศาสตร์เพื่อสังคม’ ครั้งที่ 1 ประจำปี 2562
คณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ จัดงานมอบ รางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน ‘นิติศาสตร์เพื่อสังคม’ ครั้งที่ 1 ประจำปี 2562 ให้แก่ ศาสตราจารย์กิตติคุณวิทิต มันตาภรณ์ เพื่อยกย่องเชิดชูเกียรติในฐานะเป็นบุคคลผู้กอปรคุณูปการ เป็นแบบอย่างอันดีงามด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคม โดยมีศาสตราจารย์ ดร.อุกฤษ มงคลนาวิน ให้เกียรติเป็นประธานมอบรางวัล ณ คณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ ซึ่งปีนี้จัดขึ้นเป็นปีแรก และกำหนดจะจัดในเดือนมีนาคมของทุกปี
รางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน ‘นิติศาสตร์เพื่อสังคม’ เป็นรางวัลที่จะประกาศเกียรติคุณแก่บุคคลผู้กอบคุณูปการด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคม ที่สมควรได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติ โดยได้มอบรางวัลเกียรติยศในปีแรกนี้ ให้แก่ ศาสตราจารย์กิตติคุณวิทิต มันตาภรณ์ ซึ่งท่านได้อุทิศตนเพื่อปฏิบัติราชการในตำแหน่งอาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ และยังได้ใช้ความรู้ความสามารถเพื่อแก้ไข ผดุง และเสริมสร้างความเป็นธรรม ความเท่าเทียม และความสุขของมวลมนุษย์ ทั้งในสังคมไทย และสังคมโลก โดยได้ปฏิบัติหน้าที่อันสำคัญหลายหน้าที่ โดยเฉพาะตำแหน่งซึ่งปฏิบัติในภารกิจขององค์การสหประชาชาติ อาทิผู้รายงานพิเศษเรื่องการค้าเด็กและโสเภณี ประธานคณะอนุกรรมการสอบสวนการละเมิดสิทธิมนุษยชนในประเทศไอวอรี่โคสต์ กรรมการที่ปรึกษาคณะผู้ทรงคุณวุฒิผู้เชี่ยวชาญด้านความคุ้มกันระหว่างประเทศ ของสำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ และอีกมากมาย ท่านได้สร้างคุณูปการอย่างกว้างขวางในองค์การสิทธิมนุษยชนโลก และสร้างเกียรติคุณอย่างยิ่งใหญ่แก่วงการนิติศาสตร์ไทย
นอกจากรางวัลที่มอบให้แก่บุคคลแล้ว ยังมีรางวัลสำหรับโครงการของนิสิตคณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ ที่ดำเนินงานด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคม ซึ่งจะเป็นการปลูกฝังคุณลักษณะอันดีงาม และสร้างแรงบันดาลใจให้แก่เยาวชนของชาติ ซึ่งรางวัลดังกล่าวมีกำหนดจะจัดขึ้นในเดือนมีนาคมของทุกปี”
รางวัลอุกฤษ มงคลนาวิน ‘นิติศาสตร์เพื่อสังคม’ แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ประเภทบุคคล จะต้องเป็นผู้ปฏิบัติงานด้านนิติศาสตร์เพื่อสังคมมาอย่างต่อเนื่อง และมีผลงานเป็นที่ประจักษ์ และดำรงตนตามจริยธรรมของวิชาชีพตามตำแหน่งหน้าที่ของตน และมีปณิธานมุ่งมั่นที่จะดำเนินงานนิติศาสตร์เพื่อสังคมอย่างต่อเนื่องตลอดไป โดยจะได้รับเงินรางวัล 84,000 บาท พร้อมปฏิมากรรมเกียรติยศ จารึกลายพระหัตถ์เจ้าพระคุณสมเด็จพระสังฆราช และ ประเภทโครงการของนิสิตคณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ โครงการที่นิสิตคณะฯ จัดทำขึ้นเพื่อเกื้อกูลประโยชน์ต่อสังคม มีแผนการดำเนินงานต่อยอดที่ชัดเจน โดยจะได้รับเงินรางวัล 84,000 บาท เพื่อใช้เป็นทุนดำเนินโครงการเพื่อสังคมต่อไป